Elmadağ’ın geçmişi, yaklaşık 423 yıl öncesine dayanan bir tarihi barındırıyor. Ankara Etnografya Müzesi'nde bulunan eski Şer’iye Mahkemesi sicillerine göre, Elmadağ’ın yer aldığı bölge 1558 ile 1590 yılları arasında, o dönemin kayıtlarda yer alan adıyla "Asi Yozgat" olarak anıldı. O zamanki yerleşim, Ankara’ya bağlı bir bölgeydi ve mahkeme kararlarına göre Yozgat ismiyle kaydedildi.
Yapılan bazı araştırmalar, Elmadağ’ın eski adının "Asi Yozgat" olarak geçtiğini ortaya koyuyor. 1785-1809 yılları arasında, Ankara Sancağı 13 kazaya ayrılmıştı ve bu kazalardan biri de Asi Yozgat’tı. 1902 yılına gelindiğinde ise Ankara Vilayeti Salnamesi’nde, Asi Yozgat’ın, Ankara Merkez Sancağı’na bağlı Bala Kazası’na ait bir köy olduğu belirtiliyor. Bugünkü Elmadağ, o dönemde Yenipınar, Yenimahalle ve Yenidoğan Mahalleleri civarlarında yerleşim alanları oluşturdu.
“ASİ YOZGAT” ADININ KÖKENİ: ÇAPANOĞLU EFSANESİ
Zamanla "Asi Yozgat" adı, birkaç kez değişim geçirdi. 1928 yılında "Küçük Yozgat" adıyla Bala Kazası’na bağlı bir bucak olan köy, 1936’da Çankaya ilçesine bağlı nahiye merkezi olmuş ve nihayetinde 1941 yılında "Elmadağ" adını aldı.
Elmadağ’ın "Asi Yozgat" olarak anılmasının ardında, halk arasında anlatılan bir efsane bulunuyor. Rivayete göre, Yozgat ilinde, Çapanoğlu adında tanınmış bir ağa yaşar. Çapanoğlu, çevresindeki toprakları hızla kendi himayesine katarak nüfusunu genişletir. Bir gün, adamlarını bu bölgeye gönderip halktan kendisine tabi olmalarını ister ve buraya yerleşmeye karar verir. Bir süre sonra burada yaşamaya başlayan Çapanoğlu, zamanla bölge halkının mallarını gasp etmeye ve onlara zulmetmeye başlar. Zulme daha fazla katlanamayan köylüler Çapanoğlu’na karşı isyan eder ve ona başkaldırarak adamlarını kovar. O dönemde ağa işlerin daha da büyüyeceğini anlayınca, "Bırakın şu asi adamları" diyerek köyü terk eder ve bu olay sonrasında köy "Asi Yozgat" olarak anılmaya başlar. Ancak, bu hikayenin resmi belgelerle doğrulandığı söylenemez.
Diğer yandan, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’nün yayımladığı "Osmanlı’da Yer Adları" adlı eserde, Elmadağ’ın eski isminin "Asi Yozgat" olduğu kaydedildi. İlginç bir şekilde, burada kullanılan "asi" kelimesi, başkaldıran anlamında değil, fayda ya da kazanç anlamında kullanılıyor. Atatürk Araştırma Merkezi'nin yayınladığı bir makaleye göre, "Asi" kelimesi, aslında fayda ve kazanç gibi anlamlarla ilişkilendiriliyor.
