Çapanoğulları, 18. ve 19. yüzyılda Orta Anadolu'da egemen olan bir ailedir.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde Yozgat ve çevresinde büyük bir etkiye sahip olan Çapanoğulları, Mamalu Türkmenlerinden gelmektedir. Timur’un Anadolu’dan ayrılmasının ardından Yozgat ve çevresi, Osmanlı şehzadeleri arasında yaşanan taht kavgaları nedeniyle büyük sıkıntılar yaşamış, ancak 1408’de Çelebi Mehmet döneminde yeniden Osmanlı Devleti’ne bağlanmıştır.
OSMANLI DÖNEMİNDE ÇAPANOĞULLARI
Yavuz Sultan Selim döneminde çıkan isyanlar kontrol altına alınmışsa da, Yozgat ve çevresi bu isyanlardan zarar görmüştür. 17. yüzyılın sonlarında devlet tarafından Bozok’a yerleştirilen Çapanoğulları, büyük bir güç kazanmış ve Ahmet Ağa, 1728’de Yeniil Has Mütesellimliği'ne getirilmiştir. Başarılı yönetimi nedeniyle 1732’de Mamalu Türkmenlerinin mütesellimliği görevine yükseltilmiş, 1741’de ise Bozok Mütessellimliği’ne atanmıştır.
ÇAPANOĞULLARI'NIN YÜKSELİŞİ
Ahmet Ağa, 1745’te Kapıcıbaşı payesiyle ödüllendirilmiş ve bölgedeki etkinliğini artırarak halkın desteğini kazanmıştır. 1755’te İstanbul’da yaşanan et sıkıntısını çözmek için gönderdiği koyunlar karşılığında Bozok Sancağı malikâne olarak kendisine verilmiştir. Ancak, 1757’de devlete karşı gelen şikayetler nedeniyle, Ahmet Ağa’ya zulümlerine son vermemesi durumunda malikânesinin elinden alınacağı bildirilmiştir.
1761’de Sivas Valiliği’ne getirilmesinin ardından, Maraş Valiliği’ne de göz dikmesi sonucu hakkında idam fermanı çıkmış ve 1765’te idam edilmiştir. Çapanoğulları'nın etkinliği, Mustafa Bey’in Bozok Sancağı Mütesellimi oluncaya kadar azalmıştır. 1768’de Mustafa Bey, merkezi yönetimle iyi geçinerek, yapılan savaşlarda devlete asker ve malzeme yardımı yapmıştır.
18. VE 19. YÜZYILLARDA ÇAPANOĞULLARI
1772’den sonra Yozgat ve çevresinde yeniden etkin hale gelen Çapanoğulları, çevredeki diğer ayanlarla mücadeleye başlamıştır. Mustafa Bey’in 1782’de öldürülmesiyle yerine kardeşi Süleyman Bey geçmiştir. Süleyman Bey, Osmanlı Padişahları 1. Abdulhamit ve 3. Selim ile iyi ilişkiler kurmuş, 1783’de Çankırı Sancağı Mutasarrıflığı’nı da almıştır.
1808’de İstanbul’da toplanan ayanlar arasında yer alarak Sened-i İttifak’ı imzalayan Süleyman Bey, 1813’te öldüğünde Çapanoğulları’nın gücü doruğa ulaşmıştı. 1842-1846 yıllarında kısa sürelerle Bozok ve Kayseri Kaymakamlığına atanan Mehmet Celaleddin Paşa, 1849’dan sonra yönetim kademelerinden uzaklaştırılmış, ancak büyük servetleri sayesinde ekonomik güçlerini XX. yüzyılın başlarına kadar sürdürmüşlerdir.
