1773 yılında inşa edilen cami, hem yapısal özellikleri hem de sanatsal dokunuşlarıyla dikkatleri üzerine çekiyor.
Caminin en dikkat çeken özelliği, büyüleyici tavan süslemeleri ve zarif motifler ile bezeli olan iç mekan. Her bir motifin ince işçilikle şekillendirildiği tavan, ziyaretçilerine adeta bir sanat şaheseri sunuyor. İslam mimarisinin zarif izlerini taşıyan bu cami, sadece dini bir ibadet yeri olmanın ötesinde, sanat ve estetiği bir araya getiren önemli bir yapıdır.
Tokmak Hasan Paşa Cami, hem yerli hem de yabancı turistlerin ilgisini çekmekte ve Yozgat’ın kültürel zenginliğine önemli katkılar sağlamaktadır. Ziyaretçilere caminin büyüleyici atmosferini keşfetmeleri için bir davet sunan bu yapı, tarih ve sanat tutkunları için cazip bir keşif noktasıdır.
Şefaatli’ye bağlı Paşaköy kasabasında yer alan Tokmak Hasan Paşa Cami, H.1187 (M.1773) tarihinde inşa edildi. Tek katlı ve kırma çatılı olan caminin duvarları, yığma taş örgü sistemiyle yapıldı. Yapı, kuzey-güney doğrultusunda ve dikdörtgen planlı olup, altta ve üstte pencere sıralarına sahiptir. Duvarları sıva üzerine badanalıdır. Minare ise spiralli ve tek şerefeli olarak sonradan yapıldı.
Cami, 1895 yılında tamir edil ve 1965’te de küçük çaplı bir restorasyondan geçirildi. Restorasyon dönemi süresince cami içerisindeki bazı süslemeler de bu döneme aittir. Giriş kapısı, basık kemerli ve profilli bir yapıdadır. Caminin harim kısmı, mihraba doğru kalınlaşan taş kaideler üzerine oturan ahşap kirişlerle yapıldı. Ahşap ayaklar, antik gelenekteki sütun başlıklarını andıran şekilde oymalıdır. Mihrap ise, duvar cephesinden dışa doğru taşınmış ve dikdörtgen bir pano içerisinde yer almaktadır.
Tokmak Hasan Paşa Cami, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kayseri Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 2005 yılında tescil edilerek koruma altına alındı. Bu adım, caminin kültürel miras olarak korunmasını sağlarken, bölgenin tarihsel değerlerinin gelecek nesillere aktarılmasına olanak tanınıyor.
Tokmak Hasan Paşa Cami, hem mimari hem de tarihi açıdan eşsiz bir yapıdır. Ziyaretçilerini hem sanatla hem de tarihle buluşturan bu cami, Yozgat’ın zengin kültürel mirasına katkıda bulunan önemli bir yapıdır.
