Türkçülük-Turancılık akımının önde gelen temsilcilerinden biri olan Nihal Atsız, keskin ve doğrudan yazılarıyla tanınan bir düşünür ve yazardır. Türk tarihi ve edebiyatı konusunda derin bir bilgiye sahip olan Atsız, özellikle Göktürkler üzerine yaptığı çalışmalarla bilinir. 34 kitap ve birçok şiir kaleme almış, Türkçülük hareketini derinden etkileyen önemli isimlerden biri olmuştur.
HAYATI VE EĞİTİM YILLARI
Nihal Atsız, 12 Ocak 1905 tarihinde İstanbul’da dünyaya geldi. Annesi Fatma Zehra Hanım, babası binbaşı Mehmet Nail Bey’dir. Ahmet Nejdet Sançar ve Fatma Nezihe Çiftçioğlu isimli iki kardeşi vardır. Atsız, ilk ve ortaöğrenimini Kadıköy’de tamamladıktan sonra Askeri Tıbbiye’ye girdi. Bu dönemde Türkçülük akımının etkisine girmeye başladı ve 1925 yılında yaşadığı sorunlar nedeniyle Askeri Tıbbiye’den ayrıldı. Eğitim hayatına Kabataş Erkek Lisesi’nde yardımcı öğretmen olarak devam etti.
Daha sonra İstanbul Darülfünunu Edebiyat Bölümü’ne kayıt olan Atsız, eğitimine ara vererek askerliğini yaptı. Üniversiteye geri döndüğünde “Anadolu’da Türklere Ait Yer İsimleri” adlı bir makale yazarak dikkat çekti. 1930 yılında mezun oldu ve hocası Mehmet Fuat Köprülü’nün desteğiyle üniversitede asistan olarak görev aldı. Ancak, “Atsız Mecmua” adlı dergide yayınlanan bir makale nedeniyle 1933 yılında asistanlık görevinden uzaklaştırıldı.
TÜRKÇÜLÜK MÜCADELESİ VE SİYASİ HAYATI
Atsız, öğretmenliğe geri dönerek Malatya ve Edirne’de görev yaptı. Bu süreçte “Orhun” adlı Türkçü bir dergi çıkardı. Derginin, tarih kitaplarına yönelik eleştirilerinden dolayı yayını durduruldu. 1934 yılında İstanbul Deniz Gedikli Hazırlama Okulu’na atanan Atsız, burada dört yıl çalıştıktan sonra görevden alındı.
İkinci Dünya Savaşı yıllarında tekrar “Orhun” dergisini yayımlamaya başlayan Atsız, başbakan Şükrü Saracoğlu’na hitaben kaleme aldığı bir yazıyla dikkatleri üzerine çekti. Bu yazıda bazı kişileri Marksist olarak nitelendirip, Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’in istifasını talep etti. Yazı, büyük tepki topladı ve Atsız, Boğaziçi Lisesi’ndeki görevinden alındı. Aynı dönemde, Sabahattin Ali tarafından açılan hakaret davası sonucu altı ay hapis cezasına çarptırıldı.
1944 yılında Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün Nihal Atsız ve arkadaşlarına yönelik yaptığı konuşmanın ardından, Atsız yargılandı ve 6,5 yıl hapse mahkum edildi. Temyiz süreci sonunda cezası 1,5 yıla indirildi.
SON YILLARI VE MİRASI
1949 yılında, uzun süredir iş bulamayan Atsız, Milli Eğitim Bakanı’nın desteğiyle bir kütüphanede çalışmaya başladı. Demokrat Parti’nin iktidara gelmesiyle Haydarpaşa Lisesi’nde öğretmenlik yapmaya devam etti. 1952 yılında, "Türkiye’nin Kurtuluşu" adlı konferansı sonrasında Haydarpaşa Lisesi’ndeki görevinden alındı ve Süleymaniye Kütüphanesi’nde emekli olana kadar çalıştı.
Atsız, 1950’li yıllarda “Orkun” ve “Ötüken” adlı dergilerde yazarlık yaparak Türkçü düşüncelerini yaymaya devam etti. “Ötüken”deki bazı yazıları nedeniyle 15 ay hapis cezasına çarptırıldı. Öğretmen ve öğrencilerinin çabaları sonucu dönemin Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından affedildi.
Nihal Atsız, geçirdiği kalp krizi sonucu 11 Aralık 1975 tarihinde hayatını kaybetti. Atsız, ardında derin izler bırakan bir düşünce adamı olarak Türkçülük hareketinin en önemli figürlerinden biri olarak hatırlanmaktadır.
