Akdağmadeni ormanlık alanlarında gerçekleştirilen araştırmalarda, 13 cinse ait 40 salep orkidesi türü tespit edildi.
Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Tuğba Kılıç, bu türlerden 16’sının yumrularının salep yapımında kullanıldığını ve şu ana kadar 11 türünün belirlendiğini açıkladı.
AKDAĞMADENİ ORMANLARINDA SALEP ORKİDESİ ÇEŞİTLİLİĞİ
İç Anadolu Bölgesi’nin tek blok halinde en uzun ormanına sahip olan Akdağmadeni ilçesi, bin 300 ila 2 bin rakım arasında geniş bir ormanlık alana sahip.
Bu alanlar, genellikle sarıçam, meşe ve ardıç ağaçlarının oluşturduğu gölgeliklerle kaplı. Dr. Kılıç’ın yürüttüğü araştırmalara göre, bu gölgelik alanlarda kendiliğinden yetişen 40 salep orkidesi türü bulunuyor.
Salep orkidesinin yumrularından elde edilen salep, bölgenin ekonomik ve kültürel değerlerinden biri olarak öne çıkıyor.
Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi tarafından başlatılan bu bilimsel çalışma, Akdağmadeni ormanlarında yetişen salep orkidesi türlerinin detaylı bir şekilde incelenmesini ve korunmasını hedefliyor.
Dr. Kılıç, Akdağmadeni ormanlarında tespit edilen 40 salep orkidesi türünden 16’sının yumrularının salep üretiminde kullanıldığını ifade etti. Ancak şu ana kadar sadece 11 türün detaylı olarak belirlenebildiğini vurguladı.
SALEP ORKİDESİ TÜRLERİNİN KORUNMASI
Dr. Kılıç, salep orkidesi türlerinin korunmasının büyük önem taşıdığını belirtti. Akdağmadeni bölgesinde yayılış gösteren bazı salep orkidesi türlerinin dünyada endemik olduğuna dikkat çeken Kılıç, bu türlerin korunmasına yönelik çabaların sürdürülmesinin gerekliliğini vurguladı. Salep orkidesinin tohumlarında endosperm bulunmadığı için embriyonun beslenmesi zor olduğundan, bu bitkilerin simbiyotik bir yaşam sürdüğü ve korunmasının hayati önem taşıdığı ifade edildi. Koruma çalışmaları, türlerin neslinin devamını sağlamak için kritik bir rol oynuyor.
AKDAĞMADENİ SALEBİNİN KALİTESİ VE KULLANIM ALANLARI
Dr. Kılıç, Akdağmadeni ilçesinde toplanan salep orkidesinden elde edilen saleplerin yüksek kaliteye sahip olduğunu belirtti. Türkiye genelinde diğer salep toplanan bölgelerle karşılaştırıldığında, Akdağmadeni salebinin glikomannan içeriği bakımından daha yüksek kalitede olduğu ve kıvamının diğer türlere göre daha yoğun olduğu ifade edildi. Bu özellikler, Akdağmadeni salebinin dondurma yapımında ve içim olarak tercih edilmesini sağlıyor.
2021 yılında Akdağmadeni Belediyesi tarafından Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvuruda bulunularak, Akdağmadeni salebinin coğrafi işareti alındı. Bu tescil, salep orkidesinin yerel ve ulusal düzeyde tanınmasını ve korunmasını destekliyor. Akdağmadeni salebinin piyasada, kıvamı ve aroması bakımından en kaliteli saleplerden biri olarak bilindiği vurgulanıyor.
BİLİMSEL VE EKONOMİK ÖNEMİ
Akdağmadeni ilçesindeki salep orkidesi çeşitliliği ve kalitesi, bölgenin biyolojik çeşitliliğinin yanı sıra ekonomik değerini de artırıyor. Bölgedeki salep orkidesi türlerinin bilimsel olarak incelenmesi, bu türlerin korunması ve sürdürülebilir kullanımı açısından büyük önem taşıyor. Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nin yürüttüğü bu çalışmalar, Akdağmadeni’nin ekosisteminin korunmasına ve bu değerli bitkisel kaynağın gelecek nesillere aktarılmasına katkıda bulunuyor.
