Son dönemlerde hızla yayılmaya başlayan Mpox virüsü, halk arasında bilinen adıyla maymun çiçeği, sağlık uzmanları ve toplum sağlığı için ciddi bir endişe kaynağı haline geldi. İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Servet Öztürk, bu virüsle ilgili bilinmesi gerekenleri ve merak edilen soruları yanıtladı.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNÜN KÖKENİ
Çiçek hastalığı, tarihte milyonlarca insanın ölümüne ve sakat kalmasına neden olmuş bir hastalıktı. Modern tıbbın başarısıyla, bu hastalık aşılama yoluyla tamamen ortadan kaldırıldı ve 1970'li yıllarda dünya genelinde yok edildi. Ancak aynı dönemde, Afrika kıtasında çiçek hastalığına benzer vakalar ortaya çıkmaya başladı. Bu vakalar, Dünya Sağlık Örgütü tarafından Monkeypox virüsü olarak adlandırıldı ve çiçek hastalığına benzer ancak farklı bir virüs olduğu tespit edildi. 2003 yılına kadar Afrika ile sınırlı kalan bu virüs, Amerika Birleşik Devletleri ve bazı Avrupa ülkelerinde de görülmeye başlandı. 2022 yılında İngiltere’de Nijerya’dan dönen 9 kişide Mpox vakası tespit edildi.
HAYVANLARDAN İNSANA BULAŞMA RİSKİ YÜKSEK
Mpox virüsü, Batı ve Orta Afrika’daki salgınlarda sıklıkla sıçanlar, tavşanlar, sincaplar, maymunlar, kirpiler ve ceylanlar gibi hayvanlara maruz kalmayla ilişkilendirilmiştir. Bu hayvanlarla doğrudan temas, enfekte olma riskini artırır. Özellikle orman eti tüketimi, az pişmiş etlerden dolayı enfeksiyon riskini taşır. Afrika’da hastalığa bağlı ölüm oranları %1-10 arasında değişirken, 2003 yılında ABD’deki salgında ölüm vakası bildirilmedi.
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ VE KULUÇKA DÖNEMİ
Maymun çiçeği virüsünün kuluçka süresi ortalama 12 gün olup, 4-20 gün arasında değişebilir. Hastalığın ilk belirtisi genellikle yüksek ateştir ve bu duruma titreme, aşırı terleme, baş ağrısı, sırt ağrısı, halsizlik ve nefes darlığı gibi semptomlar eşlik eder. Ateş başladıktan 2-3 gün sonra lenf bezlerinde şişme meydana gelir. Hastalık genellikle 2-4 hafta içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak, Afrika vakalarında ölüm oranı %1-10 arasında değişirken, ABD’de 2003 yılında herhangi bir ölüm yaşanmamıştır. Ağır vakalarda hastaneye yatış gerekebilir.
MAYMUN ÇİÇEĞİNDEN KORUNMA YOLLARI
Mpox virüsünden korunmak için sağlıklı beslenmek, kalabalık kapalı alanlardan kaçınmak, sigara ve alkolden uzak durmak, fiziksel olarak aktif olmak ve sosyal ilişkiler kurmak önemlidir. Ayrıca, erişkin yaş aşılamaları için doktora başvurmak da önerilmektedir.
