Gıda emtiaları arasında hızla yükselen kakao fiyatları, uluslararası piyasalarda rekor kırarak ton başına 12.931 dolara ulaştı. Bu, dünya genelinde fiyat artışlarının tarım emtialarına etkisinin en net göstergelerinden biri olarak kaydedildi. Türkiye’de de kakao fiyatlarındaki bu hızlı yükselişin yansımaları görülmeye başlandı.
FİYAT ARTIŞI %200’Ü AŞTI
Kakao fiyatları yılbaşından bu yana %200’ün üzerinde bir artış gösterdi. Bu dramatik yükselişin başlıca sebepleri arasında küresel arz endişeleri, olumsuz hava koşulları ve stoklardaki düşüş yer alıyor. Uzmanlar, küresel kakao stoklarının 2024/25 sezonunda açık vereceğini öngörerek fiyatların daha da artabileceğine işaret ediyor.
ÜRETİM SORUNLARI VE HAVA KOŞULLARI KRİTİK ROL OYNUYOR
Batı Afrika’da, özellikle Fildişi Sahili ve Gana gibi önde gelen kakao üreticisi ülkelerde yaşanan üretim düşüşü, fiyat artışının temel nedenlerinden biri oldu. Olumsuz hava koşulları, uzun süreli kuraklık ve şiddetli yağmurlar kakao mahsullerini tehdit ederken, CSSVD virüsü gibi bitki hastalıkları da üretimi olumsuz etkiledi. Fildişi Sahili’nde, düşük kalite nedeniyle ihracatçıların bazı kakao çekirdeklerini reddetmesi ve hasatta görülen azalma, küresel arzın daralmasına yol açtı. Ayrıca, ülkenin düzenleyici kurumu Le Conseil du Cafe-Cacao, işleme tesisi olmayan şirketlere kakao çekirdeklerinin satışını yasakladı. Bu durum, arzın daha da sıkılaşacağı endişelerini artırdı.
Gana’da ise mahsul kalitesindeki düşüş nedeniyle 350 bin ton kakao çekirdeğinin teslimatı gelecek sezona ertelendi. Üretim sorunlarının, yasa dışı altın madenciliğinin tarım arazilerine olan etkisi ve komşu ülkelere yapılan kaçak satışlar gibi ek faktörlerle daha da kötüleştiği bildiriliyor.
AB’NİN İTHALAT YASAKLARI FİYATLARI YÜKSELTİYOR
Avrupa Parlamentosu’nun orman tahribatı yoluyla üretilen ürünlerin ithalatına yönelik getirdiği yeni düzenlemeleri 1 yıl ertelemesi de fiyatları etkileyen önemli bir gelişme olarak öne çıktı. Bu tür regülasyonların, üreticiler üzerinde baskı yaratarak fiyat dalgalanmalarını artırdığı belirtiliyor.
HARMATTAN RÜZGARLARI VE TESLİMAT SORUNLARI
Batı Afrika’da başlayan Harmattan rüzgarlarının mahsullere zarar vermesi, limanlara gelen teslimatların azalması ve stok sıkıntıları, kakao fiyatlarındaki artışı destekleyen diğer unsurlar oldu.
ÜRETİM MALİYETLERİ ARTIYOR, FABRİKALAR ZORLANIYOR
Fildişi Sahili ve Gana’daki büyük kakao fabrikalarının, artan tohum maliyetlerini karşılayamaması nedeniyle üretimi kısma veya tamamen durdurma kararları alması, piyasadaki sıkıntıları derinleştirdi. Bu durum, kakao fiyatlarının yıl içinde üst üste rekor kırmasına zemin hazırladı.
KÜRESEL TALEP VE ARZ KRİZİ
Analistler, küresel iklim değişikliği ve ekonomik faktörler nedeniyle kakao arzında yaşanan sıkıntıların kısa vadede çözülmesinin zor olduğunu belirtiyor. Özellikle Batı Afrika’daki üretim düşüşü, dünya genelindeki kakao fiyatlarının gelecekte daha da artacağı beklentisini güçlendiriyor.
