Çandır, Çayıralan ve Boğazlıyan ilçeleri başta olmak üzere Yozgat’ın birçok ilçesinde su kenarlarında kendiliğinden yetişen frenk üzümünü vatandaşlar, salamura olarak saklayıp kışın meyve suyu olarak tüketiyor.
İç Anadolu Bölgesinde halk arasında böbrek hastalıklarının tedavisinde ve böbrek taşının düşürülmesinde yaygın olarak kullanılan frenk üzümü, yöre halkının da geçim kaynağı haline geldi.
Frenk üzümü, özellikle böbrek taşı olan hastalar ile tansiyon ve şeker hastalarınca oldukça rağbet görüyor.
Özellikle böbrek taşı hastalarının yakından tanıdığı, Türkiye'nin farklı bölgelerinde "gilaburu, gilabolu, gilaboru, giraboru, kirabolu" gibi çeşitli isimlerle anılan frenk üzümü, içeriğindeki mineraller ve asit dolayısıyla "gençlik iksiri" olarak da anılıyor.
Sağlıklı beslenmenin uzun ve kaliteli bir yaşam sürme üzerindeki etkisinin daha iyi anlaşılmasıyla birlikte, vitamin deposu olan meyvelere ilgi de gitgide artıyor. Sağlığa olumlu katkıları haricinde nefis tadıyla da dikkat çeken ufak taneli meyvelerden biri de frenk üzümü. Mayhoşumsu ve yoğun tadıyla ister tek başına ister yemekler, kahvaltılar, tatlılar ve mezelerin yanında yenebiliyor. Sevimli ve yuvarlak formatıyla da yiyecek dekorasyonunda göze hitap eden süslemeler için bolca tercih ediliyor. İçerdiği bol antioksidan niteliğiyle hastalıklara karşı bağışıklığı destekleyen meyve; kokteyl, şurup ve birçok içecek içerisinde kullanılabiliyor. Kendine özgü farklı bir aroma içeren Frenk üzümü diğer adı olan Bektaşi üzümü olarak da biliniyor.
FRENK ÜZÜMÜ NEDİR?
Taşkırangiller familyasına ait ve Latince adı Ribes Rubrum olan frenk üzümü bitkisi başta Batı Avrupa olmakla birlikte dünyanın birçok yerinde yetiştiriliyor. Doğu, Kuzey ve Orta Anadolu’nun yüksek kesimlerinde doğal olarak yetişen meyve, ufak ancak uzun salkımlar halinde gelişerek minik, yuvarlak ve parlak görünümüyle dikkat çekiyor. Kendi aralarında kırmızı frenk üzümü, sarı ya da siyah frenk üzümü olarak renklerine ve tatlarına göre de ayrışırken büyüklükleri de yetiştikleri ortama göre farklılaşabiliyor. Yaklaşık 1,5 metre uzunluğundaki frenk üzümü ağacının meyveleri yaz aylarında olgunlaşarak toplanıyor.
FRENK ÜZÜMÜ FAYDALARI NELERDİR?
Yüksek miktarda B ve C vitamini içerir ve bağışıklığı kuvvetlendirir.
Zengin bir mineral deposu olan frenk üzümü fosfor, manganez, demir, bakır ve potasyum kaynağıdır.
Lifli yapısıyla sindirim sistemini rahatlatır, bağırsakları çalıştırarak kabızlığı önler.
Kan şekerinin dengede tutulmasını sağlar.
Terleyerek zararlı maddelerin vücuttan atılmasına yardımcı olur ve ateşi düşürür.
Karın ve karaciğer bölgelerinde oluşabilen kramp, ağrı ve huzursuzlukların azalmasına yardımcı olur.
Böbreklerin çalışmasını destekleyerek idrar yolu enfeksiyonu ve böbrek taşı gibi sorunların oluşumunu önler.
Sindirim sistemini rahatlatır, hazımsızlığa bağlı gelişen gaz ve ağrı gibi şikayetleri önler.
Cildin nemlenmesini sağlar ve yaşlanma etkilerini geciktirir.
Frenk üzümü fidanı yapraklarından yapılan çay romatizma ve gut gibi rahatsızlıklar iyi gelir.
SİYAH FRENK ÜZÜMÜ ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Daha çok Avrupa ve Asya’nın kuzeyinde yetişen siyah frenk üzümünün yapraklarında bulunan bileşenler terapi tedavilerinde etkili maddeler içeriyor. Antioksidan, antiviral ve antibakteriyel etkileri bulunan siyah frenk üzümünün suyundaki bileşenler kardiyovasküler rahatsızlıkların en aza indirilmesi ve sağlığı destekleyici özellikleriyle ön plana çıkıyor. 100 gramlık siyah frenk üzümü günlük C vitamini ihtiyacının 3 kat fazlasını içeriyor. Serbest radikallerden vücudun temizlenmesi için tavsiye edilen meyveler arasında bulunan siyah frenk üzümü bağırsaklardaki sağlıklı bakteri düzeyini artırarak sindirim sisteminin sağlıklı olarak çalışmasını destekliyor.
FRENK ÜZÜMÜ NEREDE YETİŞİR?
Kuru ve rutubetli toprakları sevmeyen bir bitki olan frenk üzümü Türkiye’de en çok Bursa’da ve başta Rize olmak üzere Karadeniz sahillerinde ve Muş ilinde bol miktarda yetişiyor. Son yıllarda artan talep ile birlikte Amasya, Tokat, Gümüşhane, Uşak ve Konya’da da frenk üzümü bahçeleri kuruluyor. Çok zahmetli olmayan yetiştirme imkanlarıyla üretimi daha yaygın hale gelen meyveler genellikle dondurulmuş ve paketlenmiş olarak satışa sunuluyor. Öğün aralarında sağlıklı atıştırmalık olarak da tercih edilen frenk üzümü kurusu lezzetli tadı ile de favori yemişler arasında yerini alıyor.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Frenk üzümü ve suyu birçok sağlık faydası sunsa da bazı durumlarda dikkatli olunmalıdır:
Frenk üzümü suyu asidik bir yapıya sahiptir, bu nedenle reflü gibi mide sorunları yaşayanlar için önerilmez.
Alerjik reaksiyon riski taşıyan veya ciddi sağlık sorunları yaşayan kişiler, doktorlarına danışmadan tüketimden kaçınmalıdır.
Böbrek sorunu yaşayanlar, özellikle ciddi bir rahatsızlık varsa, doktor tavsiyesi olmadan frenk üzümü tüketimine başlamamalıdır.
Frenk üzümü sağlığa birçok olumlu katkı sağlayabilir, ancak her zaman dengeli ve ölçülü bir şekilde tüketilmelidir. Kişisel sağlık durumunuza göre doktor tavsiyesi almak en iyisi olacaktır.
